Durf dichter! Geen probleem voor de meer dan 110 leerlingen die deelnamen aan de poëzieavond en/of poëziewedstrijd. Op donderdag 30 januari 2020, op gedichtendag, kon een volle Aula Magna genieten van een wervelend poëtisch spektakel met sportieve, ingetogen, schattige, beklijvende, meertalige, existentiële en grappige optredens. Juryvoorzitter Anke Senden verzorgde de proclamatie van de poëziewedstrijd. Graag laten we u nog eens meegenieten met het juryverslag en de gedichten van de laureaten.
Beste vrienden van de poëzie
Alles wat ik de komende twintig minuten zal zeggen, is een leugen. Of toch op z’n minst niet de hele waarheid. De reden is eenvoudig: poëzie is geen meetbare grootheid. Je kunt niet ‘objectief bewijzen’ dat een bepaald gedicht het beste is. Gedichten zijn als mensen. Weerbarstig, maar ook kwetsbaar. En vooral heel persoonlijk. Net als mensen liggen sommige gedichten jou wel, maar iemand anders dan weer niet. Dat betekent dat elke beoordeling van een gedicht, zeker in de context van een wedstrijd, per definitie subjectief is. Als de jury van deze wedstrijd iets anders samengesteld was, zou de uitslag er waarschijnlijk ook iets anders uitgezien hebben. Wij hebben grondig over onze keuze nagedacht, maar wij hebben de waarheid niet in pacht.
U mag mij dus straks aanwrijven dat wij die waarheid geweld aandoen door wel dit, maar niet dat gedicht te bekronen. Ik zal u niet tegenspreken.
Op één punt echter zal ik geen duimbreed toegeven, en dat is het volgende: het was ons een eer. Het was een eer om het parcours te mogen volgen van zulke jonge ontdekkingsreizigers in het land van de poëzie. We zagen hoe leerlingen uitzwermden naar verschillende uithoeken van de taal. Sommigen volgden de lokroep van het rijm, anderen kajakten op de stroom van vergelijkingen en metaforen. En de poëzie is naar onze leerlingen op zoek gegaan, en heeft hen gevonden. De ingezonden gedichten zijn als het ware een selfie van die ontmoeting tussen de poëzie en de schrijver. Nu weet u ook dat niet alle selfies even geslaagd zijn, maar u weet evengoed dat zo’n foto maar een fractie toont van het hele gebeuren. Het is de poëtische weg achter het gedicht waar het om gaat. Daarom, een welgemeende ‘proficiat’ aan alle leerlingen die deelgenomen hebben, omdat zij die weg wilden verkennen, of hen dat nu uiteindelijk een prijs oplevert of niet. Deelnemen is waardevoller dan winnen.
Die ‘proficiat’ geldt trouwens ook voor alle personeelsleden, die – tussen al het andere werk door – een trektocht ondernamen naar het land van de poëzie.
Het was ons dus een eer om jullie gedichten te mogen lezen, maar soms deed het ook pijn. Bepaalde schrijvers gingen tijdens hun zoektocht wel heel achteloos om met de Nederlandse taal. Spellingsfouten, grammaticale fouten, woorden die totaal verkeerd gebruikt werden… we zijn het allemaal tegengekomen. Een gedicht hoeft niet perfect te zijn, kan dat ook niet zijn, maar laat het op z’n minst verzorgd zijn. Wie een gedicht inzendt voor een wedstrijd, weet dat anderen het zullen lezen, dat het misschien zelfs gepubliceerd wordt. Dan is het jouw taak als dichter om je gedicht na te lezen en nog eens na te lezen op alle mogelijke fouten. Maak er een erezaak van om ieder woord op te poetsen tot jouw gedicht een fonkelende parelketting is, die je aanbiedt aan de lezer. Als jijzelf naar een chique receptie gaat, draag je tenslotte ook geen T-shirt met een scheur in.
Maar genoeg nu. In deze zaal zitten acht mensen die binnen een paar minuten ontzettend gelukkig zullen zijn. Ze weten het alleen zelf nog niet.
Daar gaan we nu verandering in brengen.
Eerste graad
In de eerste graad kregen we vijftien gedichten binnen, van tien schrijvers. Vrolijke gedichten, sombere gedichten, en een paar gedichten met een bijzonder verhaal. In de eerste graad hebben er namelijk ook leerlingen deelgenomen van wie Nederlands niet de eerste taal is. Er werd de jury gevraagd voor die categorie een aparte vermelding te voorzien. De jury heeft dat unaniem geweigerd. Alle juryleden waren het er namelijk over eens dat de taalbeheersing in deze gedichten meer dan goed zat. Bij sommige gedichten was het zelfs moeilijk om te geloven dat Nederlands niet de moedertaal van de schrijver was. Daarom hebben we die gedichten gewoon mee beoordeeld met de andere inzendingen. Dat is het allergrootste compliment dat we deze leerlingen kunnen geven. Hoeveel mensen in deze zaal durven immers beweren dat zij een mooi gedicht kunnen schrijven in een taal die niet hun moedertaal is? Daarom, van harte proficiat aan alle anderstalige deelnemers.
In totaal beoordeelden we dus vijftien gedichten. Daarbij viel het ons onmiddellijk op dat voor veel jonge dichters ’gedichten schrijven’ hetzelfde is als ’rijmen’. Bij sommige gedichten kwam dat rijm heel naturel over, maar bij andere was het eerder een te strakke T-shirt waarin de woorden niet konden ademen. Lieve leerlingen, een goed gedicht hoeft helemaal niet te rijmen.
Dat bewijst ook de winnaar van de derde prijs. Haar gedicht rijmt niet en heeft een bijzonder sobere, maar krachtige opbouw. Eigenlijk gebruikt de dichter niet meer dan een simpel, logisch patroon: ’Als x, dan y’. Zo werkt ze een redenering uit die schittert in haar eenvoud, maar tegelijk emotioneel erg aangrijpend is. Haar hartvormige gedicht kon het hart van de jury zeker raken. Van harte gefeliciteerd, Bushra Al-Siraj uit 2A06.
Op de tweede plaats staat een auteur met veel potentieel. In haar gedichten bewijst ze dat ze nadenkt over wat ze wil zeggen en hoe ze het wil zeggen. Haar beelden getuigen van diepgang, en scheppen een rijke sfeer. Ze mist wel nog de technische vaardigheid om al dat moois ook echt tot zijn recht te laten komen. We willen haar dan ook van harte aanmoedigen om een schrijfcursus te volgen, hopen nog meer van haar te horen en bekronen ondertussen graag het gedicht ’De steen veroorzaakt diepe pijn’. Proficiat, Aïcha Bangura uit 1A02.
De winnaar van de eerste prijs vinden we opnieuw in het domein van de visuele poëzie. Met haar hartvormige gedicht wist ze vlotjes het hart van de jury te veroveren. We werden gecharmeerd door de toffe hiphop lay-out, het ritme dat gezwind van het papier swingt, het heldere verhaal en het vrolijk sobere taalgebruik. Met weinig woorden weet deze dichter veel los te maken. De hartendief van dienst is Danielle Turingan Mackenzie uit 2A11.
Tweede graad
De tweede graad was de meest gevarieerde: van haiku’s tot cijfergedichten, van speelse tot bijzonder existentiële gedichten. We troffen het allemaal aan, in de veertien inzendingen geschreven door in totaal zeven dichters.
De dichter op de derde plaats bewijst dat poëzie niet altijd over de grote dingen des levens hoeft te gaan. Via een knappe personificatie laat ze de schrobmachine in haar huis tot leven komen. Tien verzen lang volgen we het reilen en dweilen van ’Katinka’. Dit speelse gedicht poetst even al uw zorgen weg. Graag uw applaus voor de schrijver ervan: Magalie De Vos uit 4GRL5.
Op de tweede plaats vonden we een wetenschapper die naar hartenlust experimenteert in het laboratorium van de taal. Zij zond in totaal drie gedichten in, waarin ze telkens opnieuw grondig nadenkt over het wezen van de poëzie. Vooral het gedicht ’geen weg terug’ kon de jury bekoren: in de opgestapelde beelden ontvouwt zich een spel van kat en muis, onder een donkere sluier van uitzichtloosheid, die raakt aan grote maatschappelijke thema’s. Wij hopen nog meer te horen van Yuxia Evens uit 4WETb.
Op de eerste plaats staat een dichter die doorheen drie gedichten ontegenzeggelijk blijk geeft van talent. Vooral in het gedicht ’Stilte in de koude’ weet hij een scherp psychologisch inzicht te combineren met een uitstekende vormbeheersing. Hij bouwt zijn strofes zorgvuldig op, en maakt doordacht gebruik van enjambementen. Hij gebruikt rijm, ja, maar hij laat het precies doen wat hij wil. Net als de lezer denkt te weten waar het gedicht naartoe gaat, gooit hij in de pointe het roer verrassend, maar volkomen geloofwaardig om. Petje af voor Cédric Van Cauwenberghe uit 4GRL5.
Derde graad
De gedichten uit de derde graad vielen over het algemeen wat grijzer uit dan die van de andere graden. Ze waren op zich wel degelijk, maar weinig verrassend. Dat lag misschien ook aan het beperkte aantal inzendingen. Poëzie schrijven is blijkbaar geen populaire activiteit onder vijfde- en zesdejaars, want we ontvingen slechts zeven gedichten van vier dichters. Daarom besloten we binnen deze categorie maar één prijs toe te kennen. We willen wel graag alle vier de dichters feliciteren, omdat ze het aandurfden tegen de stroom in te zwemmen. Zoals Jozef Deleu ooit zei: ’Poëzie is een daad van verzet.’
De officieuze leidster van dat verzet stuurde twee gedichten in. Daarin liet ze zien dat ze goed met beelden overweg kan, en haar verzen ook ritmisch vlot kan laten lopen. Met name het gedicht ’we waren toch als rechten’ wist de jury aan te spreken. In een zestal regels schetst de dichter de aantrekking en afstoting tussen twee personen. De zorgvuldig uitgewerkte wiskundige beeldspraak uit de eerste strofe wordt mooi aangevuld, en tegelijk verrassend tegengesproken door het lossere, fysieke slotvers ’laten we lopen’. Daarop kan ik alleen maar zeggen: laten we applaudiseren. Voor Liese De Cloet uit 5WWIa.
Personeel
De categorie ‘Personeel’ bewijst dat het nooit te laat is om een date met de poëzie aan te vragen. Afgaande op het niveau van de inzendingen waren die dates ook erg succesvol.
We lazen zes gedichten, van vijf dichters. Op de winnaar na mogen die allemaal kwaad op ons zijn, want in deze categorie heeft de persoonlijke smaak van de jury zeker een rol gespeeld. Vormelijk waren de schrijvers in de top 3 immers echt aan elkaar gewaagd, wat kiezen bijzonder moeilijk maakte.
We kozen uiteindelijk voor een schrijver die zich onderlegd toonde in meerdere genres. Ze schreef zowel een speelse dierenfabel, die kon wedijveren met het werk van Annie M.G Schmidt, als een sober en intimistich gedicht over leven en dood. Met haar prikkelende taalgebruik en poëtische veelzijdigheid is zij de gedroomde ambassadeur van het vak dat ze onderricht. Uw applaus voor deze leerkracht Nederlands en Engels: Ann-Lien Lievens.
Dames en heren, dat waren de winnaars van de poëziewedstrijd 2020. Het grootste plezier dat u deze winnaars nu kunt doen, is hun gedichten ook effectief lezen. Zonder schrijver kan een gedicht niet geboren worden, maar zonder lezers kan niet het leven.
Tot slot wil ik nog meegeven dat wij als jury niet hadden kunnen leven zonder de deskundige ondersteuning van mevr. Christine Stroobandt, die werkelijk alle praktische regelingen op zich genomen heeft. Onze bijzondere dank gaat ook uit naar mevr. Astrid Van Den Bossche, die bereid was haar vrijdagavond op te offeren om tijdens de juryvergadering voor ons notities te nemen.
Bedankt aan alle deelnemers en graag tot een volgende editie.
Hilde Lauwers, Cynthia Moeykens, Benjamin Van Tourhout, Yves Van Durme en Anke Senden (voorzitter)
Error
Joomla Gallery makes it better. Balbooa.com